Ομιλία στη Βουλή
« Κανένα εφήμερο πολιτικό κόστος δεν μπορεί να υπερκεράσει το κόστος που θα πληρώσει η κοινωνία μας, εάν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα οι αδυναμίες του Ασφαλιστικού Συστήματος. Είμαι αποφασισμένος να συνεχίσω -όποιο κόστος κι αν χρειαστεί- το δρόμο που εγγυάται ασφάλεια και σιγουριά για τους πολλούς· το δρόμο που οδηγεί σε μια συνεκτικότερη και δικαιότερη κοινωνία· το δρόμο που δικαιούνται οι νέες και οι νέοι της πατρίδας μας· το δρόμο που συμφωνήσαμε με τους πολίτες.»
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ (Πρόεδρος της Κυβέρνησης):
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, διανύουμε μια πολύπλοκη εποχή. Ραγδαίες μεταβολές που συντελούνται παγκοσμίως επηρεάζουν καταλυτικά το επίπεδο της καθημερινότητας των πολιτών.
Ποτέ άλλοτε τα δεδομένα δεν άλλαζαν με τέτοια ταχύτητα. Ποτέ άλλοτε οι αλλαγές δεν επηρέαζαν τόσο άμεσα την καθημερινή ζωή όλων. Ποτέ άλλοτε η αποτελεσματικότητα της πολιτικής δεν κρινόταν, σε τόσο μεγάλο βαθμό, από τη δυνατότητά της να απαντά άμεσα στις ανάγκες των καιρών, να τολμά αλλαγές που υπαγορεύονται από τα νέα δεδομένα, να τολμά μεταρρυθμίσεις που κάνουν καλύτερη τη ζωή των πολιτών.
Οι σύγχρονες αντιλήψεις δεν μπορεί να ταυτίζονται με την αδράνεια, τη στασιμότητα, τη συντήρηση. Οι σύγχρονες ηγεσίες δεν μπορεί παρά να ασκούν πολιτικές που απαντούν στις προκλήσεις και δίνουν λύσεις στα προβλήματα, πολιτικές που αναδεικνύουν το πάγιο αίτημα για κοινωνική αλληλεγγύη και το κάνουν πραγματικότητα.
Με αυτά τα δεδομένα, η δέσμευσή μας για πολιτικές ευθύνης απέναντι σε όλους τους Έλληνες αποκτά νέα δυναμική. Η πρόκληση είναι μπροστά μας, και η πρόκληση είναι τώρα!
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας είναι πολλά, είναι περίπλοκα, είναι βαθιά ριζωμένα. Ένα από τα πιο κρίσιμα, ένα ζήτημα στο οποίο δοκιμάζεται η αίσθηση ευθύνης όλων των πολιτικών δυνάμεων, είναι το Ασφαλιστικό.
Οι αδυναμίες του προκαλούν αίσθημα αδικίας και ανασφάλειας στους πολλούς. Οι αβεβαιότητες που παράγει τροφοδοτούν την ανησυχία της νέας γενιάς για το δικό της μέλλον. Οι χρόνιες παθογένειες, τα συσσωρευμένα προβλήματα, οι διαρκώς αυξανόμενες κοινωνικές ανάγκες επιφυλάσσουν σοβαρούς κινδύνους αδιεξόδου.
Το αδιέξοδο αυτό οφείλουμε να το προλάβουμε, οφείλουμε να το αποτρέψουμε. Οφείλουμε να τολμήσουμε τις αλλαγές, τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούν οι καιροί, να τολμήσουμε λύσεις που παραμερίζουν τις αδικίες και εγγυώνται ασφάλεια για το μέλλον, ασφάλεια για όλους!
Όλοι γνωρίζουμε σε ποια κατάσταση είχε οδηγήσει το Ασφαλιστικό μας Σύστημα η αδράνεια, η στασιμότητα, ο λαϊκισμός, ο φόβος μπροστά στην ανάγκη αλλαγών. Στις αρχές του ’90 είχαμε φτάσει στο σημείο να αποτελεί «είδηση» η εξεύρεση πόρων για την καταβολή των συντάξεων. Ξέρουμε όλοι –και το ξέρουμε καλά- ότι το Ασφαλιστικό Σύστημα δεν κατέρρευσε, γιατί κάποιοι τόλμησαν να αναλάβουν την ευθύνη των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων. Μπόρεσε -και μπορεί- να λειτουργεί χάρη στις τολμηρές μεταρρυθμίσεις της περιόδου ’90 -’92.
Ξέρουμε, επίσης, ότι οι αλλαγές που επιχειρήθηκαν στη συνέχεια, δεν κάλυψαν και δεν καλύπτουν τις ανάγκες του μέλλοντος. Αποτέλεσμα είναι να φτάνει και πάλι το Ασφαλιστικό μας Σύστημα στα όριά του.
Πολλά από τα αίτια των προβλημάτων του είναι βαθιά ριζωμένα. Πολλά οφείλονται στο γεγονός ότι αναπτύχθηκε απρογραμμάτιστα, αποσπασματικά, πελατειακά. Από τη δεκαετία του ’30, φτάσαμε στο σημείο να λειτουργούν σήμερα 155 Φορείς και Κλάδοι Ασφάλισης. Καθένας απ’ αυτούς απέκτησε τις δικές του ιδιαιτερότητες ως προς τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, το τρόπο υπολογισμού της σύνταξης, το φύλο, τα όρια ηλικίας, το χρόνο ασφάλισης, την κατάσταση υγείας, την οικογενειακή κατάσταση. Πολλαπλασιάζοντας όλες αυτές τις ιδιαιτερότητες με το συνολικό αριθμό των Ταμείων, αντιλαμβάνεται ο καθένας το αποτέλεσμα: μια χαοτική πολυδιάσπαση, που έχει ως αποτέλεσμα να μην είναι σαφές ούτε καν τι ισχύει για κάθε φορέα.
Τα συμπτώματα είναι έντονα και εμφανή. Υπάρχουν –και δεν μπορεί να το αρνείται κανένας- μεγάλα δομικά και λειτουργικά προβλήματα: απουσία ασφαλιστικής ενότητας, χαώδης γραφειοκρατία, πολυδιάσπαση Υπηρεσιών, αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων, δαιδαλώδης και αντιφατική νομοθεσία.
Όλα αυτά παρήγαγαν και διαιωνίζουν ανεπάρκεια στις μεθόδους οικονομικής διαχείρισης, αδιαφάνεια και χαμηλές αποδόσεις στη διαχείριση της περιουσίας, αναποτελεσματικό καθεστώς ελέγχων, έλλειψη μηχανοργάνωσης, σπατάλη -κυρίως στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη- εκτεταμένη εισφοροδιαφυγή.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, υπάρχουν συμπολίτες μας που κάνουν την ίδια δουλειά, αλλά κάποιοι είναι ενταγμένοι στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα και κάποιοι δεν είναι. Υπάρχουν συμπολίτες μας που συνταξιοδοτούνται για περισσότερα χρόνια απ’ όσα δούλεψαν, και άλλοι που δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν μια ελάχιστη σύνταξη. Υπάρχουν συμπολίτες μας με σύνταξη μεγαλύτερη από το μισθό που είχαν, και άλλοι με ιδιαίτερα μικρές συνταξιοδοτικές απολαβές.
Υπάρχουν περιοχές όπου οι αναπηρικές συντάξεις φτάνουν το 25% του συνόλου. Ένας στους τέσσερις συνταξιούχους εμφανίζεται ως ανάπηρος! Με μια φράση: Υπάρχουν στρεβλώσεις ως προς τα όρια ηλικίας, αλλά και ανισότητα στις παροχές. Υπάρχουν αδικίες σε βάρος των πολλών και αδύναμων.
Στο μεταξύ, οι οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις της εποχής μας δημιουργούν νέα δεδομένα, νέες και συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες. Επαγγέλματα που κυριαρχούσαν στο παρελθόν περιθωριοποιούνται ή εξαφανίζονται, ενώ πολλά άλλα καταλαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ζωή.
Κίνδυνοι που καιροφυλακτούσαν στους εργασιακούς χώρους υποχωρούν, ενώ άλλοι –πολλοί άλλοι- εισβάλλουν στη σύγχρονη πραγματικότητα. Επιστημονικά επιτεύγματα αυξάνουν τις υποχρεώσεις των Ασφαλιστικών Ταμείων σ’ ό,τι αφορά την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Οι αντοχές του Ασφαλιστικού Συστήματος περιορίζονται σοβαρά από τις αρνητικές δημογραφικές εξελίξεις, την υπογεννητικότητα και τη γήρανση του πληθυσμού, την ανεργία και την αδήλωτη εργασία, τη ραγδαία επιδείνωση στη σχέση ισορροπίας ανάμεσα στους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους.
Όλοι ξέρουμε ότι σε ένα υγιές αναδιανεμητικό σύστημα η σχέση εργαζομένων-συνταξιούχων είναι 4 προς 1. Σήμερα, η σχέση αυτή στη χώρα μας είναι 1,75 προς 1, αντιστοιχούν δηλαδή λιγότεροι από δύο εργαζόμενοι σε κάθε συνταξιούχο.
Αποτέλεσμα όλων αυτών -πέραν των αδικιών και των στρεβλώσεων που απ’ αυτές επιγραμματικά ανέφερα κάποιες- είναι η ραγδαία αύξηση των δαπανών του Συστήματος. Σημειώνω ότι, συνολικά, ο Κρατικός Προϋπολογισμός επιχορήγησε πέρυσι τους ασφαλιστικούς οργανισμούς με 14,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Ήταν το μεγαλύτερο ποσό που δόθηκε ποτέ. Εφέτος δίνονται 22% περισσότερα: σχεδόν 18 δισεκατομμύρια ευρώ, 17,9 δισεκατομμύρια ευρώ για την ακρίβεια.
Όλα τα στοιχεία συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι οι δαπάνες για συντάξεις, από το 12,6% του ΑΕΠ, που είναι σήμερα, θα φτάσουν στα επόμενα σαράντα χρόνια κοντά στο 25% του ΑΕΠ.
Για να καλυφθεί, όμως, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ένα τέτοιο ποσοστό, θα χρειάζονταν όλοι οι πόροι που διατίθενται για την Παιδεία, την Υγεία, τον Πολιτισμό και άλλες δραστηριότητες. Και αυτό θα σήμαινε την πλήρη κατάρρευση του Κοινωνικού Κράτους.
Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν είναι τόσο μακρινό. Είναι μπροστά μας! Η πίεση στο Ασφαλιστικό Σύστημα αυξάνεται χρόνο με το χρόνο, και η πίεση αυτή θα είναι αφόρητη τα επόμενα πέντε έως δέκα χρόνια. Δεν υπάρχουν, λοιπόν, περιθώρια ολιγωρίας. Οφείλουμε να κινηθούμε έγκαιρα, να κινηθούμε άμεσα, με πλήρη συναίσθηση κοινωνικής ευθύνης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τα γηρασμένα ασφαλιστικά συστήματα δεν είναι, βέβαια, ελληνική αποκλειστικότητα. Οι αδυναμίες του χτες, σε συνδυασμό με τα νέα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα, θέλουν τα ασφαλιστικά συστήματα, σ’ ολόκληρη την Ευρώπη, ν’ αλλάζουν και να εκσυγχρονίζονται.
Οι εταίροι μας έχουν ήδη περάσει από το στάδιο αυτό. Μπροστά στον κίνδυνο να καταρρεύσουν τα Συστήματα της Κοινωνικής Ασφάλισής τους, μπροστά στον κίνδυνο μελλοντικής στρέβλωσης της αλληλεγγύης των γενεών, κατέληξαν στην απόφαση μεγάλων αλλαγών.
Σε κάποιες περιπτώσεις, αντιμετώπισαν έντονη αντίδραση. Σε πολύ περισσότερες, έχτισαν γέφυρες πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης. Προχώρησαν σε στοχευμένες μεταρρυθμίσεις και πέτυχαν σημαντικά αποτελέσματα. Μπόρεσαν, έτσι, να αποτρέψουν τον κίνδυνο μιας επερχόμενης κοινωνικής απορρύθμισης.
Μπόρεσαν να δώσουν νέα πνοή στην έννοια του Κοινωνικού Κράτους. Μπόρεσαν να φέρουν το κράτος πιο κοντά στις σύγχρονες, στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ρωτώ, και μάλιστα ρωτώ ευθέως: Μπορεί η Ελλάδα να αποτελεί εξαίρεση από τον κανόνα που θέλει τα Ασφαλιστικά Συστήματα να αλλάζουν και να εκσυγχρονίζονται; Μπορεί να προσφέρει ασφάλεια στους πολίτες η πεισματώδης συντήρηση; Μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια μπροστά στον κίνδυνο να ακυρωθεί η αλληλεγγύη των γενεών; Μπορούμε να αρνούμαστε αναγκαίες, επιτακτικά επιβεβλημένες μεταρρυθμίσεις;
Η απάντηση είναι «όχι». Για την Κυβέρνηση, δεν υπήρξε και δεν υπάρχει κανένα τέτοιο δίλημμα. Δεν μπορεί οι ρυθμίσεις, οι δομές και οι λειτουργίες του περασμένου αιώνα να καλύπτουν τις ανάγκες του μέλλοντος. Δεν μπορεί το Ασφαλιστικό Σύστημα να παραμένει καθηλωμένο, αιχμάλωτο σε χρόνιες παθογένειες, αδύναμο στις προκλήσεις του αύριο. Δεν μπορεί να προσποιούμαστε άγνοια μπροστά στον κίνδυνο αδιεξόδου που, πρωτίστως –και θέλω να το τονίσω αυτό-, απειλεί τους αδύναμους. Δεν θέλουμε και δεν πρόκειται να συμβάλουμε σε μια τόσο μεγάλη κοινωνική αδικία.
Έγκαιρα, ξεκάθαρα, υπεύθυνα -αρκετά πριν από τις εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου- καταθέσαμε στους πολίτες τούς άξονες των θέσεων και των στόχων μας. Δεσμευθήκαμε να προχωρήσουμε σε ευρύτατο πολιτικό και κοινωνικό διάλογο. Δεσμευθήκαμε να κινηθούμε, επιδιώκοντας τη συνεννόηση με όλες τις πολιτικές δυνάμεις και όλους τους κοινωνικούς εταίρους, μακριά από δόγματα και αγκυλώσεις, μακριά από αντιλήψεις πελατειακής αντιμετώπισης των κοινωνικών ομάδων. Δεσμευθήκαμε να συμπεριλάβουμε στο διάλογο κάθε υπεύθυνη πρόταση, κάθε γόνιμη σκέψη, κάθε ιδέα, απ’ όπου κι αν προέρχεται.
Το είπαμε και το κάναμε! Αναπτύξαμε διάλογο, τόσο στη Βουλή -στις Διαρκείς Επιτροπές Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων- όσο και με τους κοινωνικούς εταίρους. Συνεχίζουμε σήμερα στην ίδια γραμμή· αυτός είναι ο στόχος της σημερινής συζήτησης.
Επιδιώκουμε τη διαμόρφωση της μέγιστης κοινής συνισταμένης. Επιδιώκουμε μια εθνική στρατηγική, πάνω από κόμματα και παρατάξεις· στρατηγική που να οδηγεί ολόκληρη την κοινωνία σ’ ένα καλύτερο αύριο· στρατηγική για ήπιες, δίκαιες, καλά μελετημένες μεταρρυθμίσεις.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, οι μεταρρυθμίσεις είναι διαδικασία εξελικτική και προοδευτική, που δίνει λύσεις σε χρόνια προβλήματα, δημιουργεί τις βάσεις για νέα βήματα βελτιώσεων και παράγει, με τις πιο ήπιες δυνατές προσαρμογές, το μέγιστο όφελος για τους πολλούς.
Η μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού Συστήματος είναι ο μόνος τρόπος να αναχαιτιστεί η αναπόφευκτη κρίση και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά του· είναι ο μόνος τρόπος να μη φορτώσουμε στο αύριο τις αδικίες του χτες· είναι ο μόνος τρόπος να μην αναγκαστούν στο μέλλον κάποιες άλλες κυβερνήσεις να περικόψουν συντάξεις και να αφαιρέσουν υπηρεσίες Υγείας από τα παιδιά μας.
Ξέρουμε πολύ καλά –και είμαι βέβαιος ότι το ξέρουμε όλες και όλοι- ότι οι λύσεις δεν είναι ούτε απλές ούτε εύκολες. Η αναμόρφωση του Ασφαλιστικού Συστήματος είναι εγχείρημα σύνθετο και απαιτητικό. Η δυσκολία της είναι αδιαμφισβήτητη· το ίδιο, όμως, και η αναγκαιότητά της, που επιβεβαιώνεται άλλωστε στο παράδειγμα πολλών ανεπτυγμένων κρατών.
Χρέος μας είναι να μην αδρανήσουμε, χρέος μας είναι να μην αργοπορήσουμε. Το Ασφαλιστικό είναι μείζον κοινωνικό, είναι εθνικό ζήτημα.
Στόχος μας είναι να χτίσουμε όλοι μαζί ένα Σύστημα ορθολογικό, σύγχρονο, δίκαιο:
Σύστημα που να χαρακτηρίζεται από τις πάγιες αρχές της κοινωνικής ασφάλισης, που να διατηρεί σε στέρεες βάσεις το δημόσιο, καθολικό, υποχρεωτικό και αναδιανεμητικό χαρακτήρα του· σύστημα μακράς πνοής, που να εμπνέει σιγουριά και ασφάλεια για όλους, να διασφαλίζει σε βάθος χρόνου την αλληλεγγύη ανάμεσα στις γενεές· Σύστημα κοινωνικά δίκαιο, που να δίνει έμφαση στην ομοιόμορφη κάλυψη όλων όσοι συνεισφέρουν στον ίδιο βαθμό, αλλά και να παρέχει τη μεγαλύτερη δυνατή στήριξη στους οικονομικά ασθενέστερους.
Προχωρούμε λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς πρακτικές, την εμπειρία από το παρελθόν, τους προγενέστερους νόμους, τη νομολογία των Δικαστηρίων. Οι προτάσεις μας εδράζονται σε τέσσερις βασικές αρχές-παραδοχές:
Πρώτον, το Σύστημα αναδιαρθρώνεται στους τρεις βασικούς πυλώνες του: την Κύρια Ασφάλιση, την Επικουρική Ασφάλιση και την Επαγγελματική Ασφάλιση, τα Επαγγελματικά Ταμεία. Συμπληρωματικά λειτουργεί και η ελεύθερη χρηματοδότηση, δηλαδή η Ιδιωτική Ασφάλιση.
Δεύτερον, σε κάθε περίπτωση το Κράτος εγγυάται την καταβολή παροχών και συντάξεων σε όλους τους ασφαλισμένους και όλους τους συνταξιούχους.
Τρίτον, ο χαρακτήρας του Ασφαλιστικού μας Συστήματος (δημόσιος- αναδιανεμητικός-υποχρεωτικός) δεν μεταβάλλεται.
Και τέταρτον, οι θεμελιώδεις παράμετροι του Συστήματος δεν μεταβάλλονται. Τα γενικά όρια ηλικίας δεν αυξάνονται. Το ύψος των εισφορών δεν αυξάνεται. Το ύψος των συντάξεων δεν μειώνεται. «Ώριμα» συνταξιοδοτικά δικαιώματα δεν θίγονται, σε καμία περίπτωση. Οι περισσότερες μεταβολές ξεκινούν μετά από μακρές μεταβατικές περιόδους, για να ολοκληρωθούν σταδιακά και σε βάθος χρόνου.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, επιτακτική ανάγκη και βασική προτεραιότητά μας είναι η υπεύθυνη αντιμετώπιση του πολυκερματισμού του Ασφαλιστικού μας Συστήματος. Είναι προφανές φαντάζομαι σε όλους-ότι 155 Ταμεία, που εποπτεύονται από πέντε διαφορετικά υπουργεία, συνιστούν οξύτατο δομικό, διαρθρωτικό, λειτουργικό πρόβλημα. Σε χώρες όπου υπάρχει μόνο ένας ασφαλιστικός φορέας, κάθε συνοικία έχει το δικό της υποκατάστημα υπηρεσιών για την εξυπηρέτηση ασφαλισμένων και συνταξιούχων. Εάν υπάρχουν 155 φορείς, αυτό είναι προφανώς αδύνατο! «Δεκάδες ασφαλιστικοί φορείς σ’ έναν τόπο» δεν σημαίνει τίποτε άλλο, παρά μόνο μια προβληματική κληρονομιά του παρελθόντος, που δεν αντέχει στις προκλήσεις του μέλλοντος· δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά μόνο σπατάλη για τα Ταμεία και ταλαιπωρία για τους πολίτες· δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά μόνο συντήρηση των αδικιών σε βάρος των πιο αδύναμων.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η κύρια παρέμβαση που προωθούμε αφορά στην αντιμετώπιση της πολυδιάσπασης του Συστήματος. Προχωρούμε στην οργάνωση λίγων, ευέλικτων και αξιόπιστων φορέων. Διασφαλίζουμε, έτσι, μια αναγκαία και απαραίτητη προϋπόθεση για τη βελτίωση του Συστήματος, τόσο σε ποσοτικό όσο και σε ποιοτικό επίπεδο. Απόφασή μας είναι ο δραστικός περιορισμός φορέων και κλάδων. Και η απόφαση αυτή σημαίνει, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, μόνο οφέλη.
Σημαίνει, πρώτ’ απ’ όλα, λιγότερες και αποτελεσματικότερες διοικήσεις. Σημαίνει ενοποίηση της πολύπλοκης και, πολλές φορές, αντιφατικής νομοθεσίας. Σημαίνει εφαρμογή ενιαίων κανόνων διοίκησης και λειτουργίας. Σημαίνει ουσιαστικότερη εποπτεία και έλεγχο από την κεντρική διοίκηση. Προπάντων, σημαίνει περιορισμό της σπατάλης, μείωση των ανεξέλεγκτων δαπανών στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, μείωση της εισφοροδιαφυγής, με τη θέσπιση ενιαίων ελεγκτικών μηχανισμών, μείωση διοικητικών δαπανών, μέσα από τον περιορισμό των συλλογικών οργάνων τους, τον περιορισμό των γραφείων διοίκησης.
Σημαίνει ακόμα καλύτερη διαχείριση των οικονομικών τους, αποδοτικότερη και διαφανή αξιοποίηση της περιουσίας τους, ενιαίους μηχανισμούς προληπτικού και κατασταλτικού ελέγχου, μηχανογραφημένο διπλογραφικό σύστημα, διεθνή λογιστικά πρότυπα, σύγχρονα και συμβατά μεταξύ τους πληροφοριακά συστήματα.
Με μία φράση, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η ενοποίηση σημαίνει αφενός τεράστια εξοικονόμηση πόρων και, αφετέρου, καλύτερη και ταχύτερη εξυπηρέτηση ασφαλισμένων, συνταξιούχων και εργοδοτών στην ασφάλιση, στη συνταξιοδότηση, στην περίθαλψη.
Καταρτίσαμε, για το σκοπό αυτό, ένα ορθολογικό πλαίσιο ομαδοποιήσεων, που αναπτύσσεται σε δύο άξονες: Αφενός δημιουργούνται νέοι ασφαλιστικοί φορείς, με ενοποιήσεις «συγγενών» Ταμείων, και αφετέρου εντάσσονται φορείς και κλάδοι σε ήδη υφιστάμενους ασφαλιστικούς οργανισμούς.
Κινηθήκαμε στην κατεύθυνση αυτή με ευρύτατο διάλογο. Κινηθήκαμε στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων, αρχών, προϋποθέσεων, στόχων.
Συνοψίζω: Πρώτον, συγκροτείται ενιαία διοίκηση για κάθε νέο ασφαλιστικό οργανισμό, με συμμετοχή εκπροσώπων των εντασσόμενων επαγγελματικών κλάδων.
Δεύτερον, δημιουργούνται ενιαίες διευθύνσεις, ενιαίοι και ισχυρότεροι ελεγκτικοί μηχανισμοί.
Τρίτον, τηρούνται ειδικοί διακριτοί λογαριασμοί για κάθε εντασσόμενο Ταμείο, έτσι ώστε να μην αναμειγνύεται η περιουσία «πλουσίων» και «πτωχών», ελλειμματικών δηλαδή ή πλεονασματικών οργανισμών. Όλοι οι εντασσόμενοι φορείς και κλάδοι διατηρούν την οικονομική και λογιστική τους αυτοτέλεια.
Τέταρτον, δεν θίγεται ούτε η υπηρεσιακή σχέση ούτε η μισθολογική κατάσταση ούτε η εξέλιξη του προσωπικού που υπηρετεί στους ασφαλιστικούς οργανισμούς.
Και πέμπτον, δεν μεταβάλλονται οι όροι, οι προϋποθέσεις, το ύψος και το είδος των παροχών των φορέων και των κλάδων που ενοποιούνται.
Με βάση τις συγκεκριμένες αυτές αρχές, οι 133 φορείς και κλάδοι, που εποπτεύονται από το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, περιορίζονται δραστικά· ομαδοποιούνται σε έναν περιορισμένο αριθμό φορέων στην Κύρια Ασφάλιση, έναν περιορισμένο αριθμό φορέων στην Επικουρική Ασφάλιση, έναν περιορισμένο αριθμό φορέων στην Πρόνοια και την Υγεία.
Επιμένουμε σε ουσιαστική λύση απέναντι στο σημερινό κατακερματισμό του Συστήματος, σε λύση ορθολογική και στέρεη, που αντιμετωπίζει αδικίες, σε λύση προοπτικής και ευθύνης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, όλοι σ’ αυτή την Αίθουσα, αλλά και όλοι οι επαγγελματικοί και κοινωνικοί φορείς, μιλούμε για κοινωνική αλληλεγγύη, κοινωνική δικαιοσύνη, κοινωνική συνοχή. Ο στόχος είναι κοινός. Δεν μπορεί, όμως, να καταγγέλλουμε το Κράτος για τις αδυναμίες που το χαρακτηρίζουν, και όταν έρχεται η ώρα των αποφάσεων, να ξεχνιούνται τα πάντα. Οφείλουμε να συμπράττουμε για το Κράτος που θέλουμε· οφείλουμε να χτίζουμε στέρεες γέφυρες για τη δικαιότερη κατανομή των κοινωνικών πόρων· οφείλουμε να διασφαλίζουμε την αλληλεγγύη των γενεών.
Γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους, σε αρκετά κράτη έχει δημιουργηθεί ένα Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών. Η ιδέα υιοθετείται τόσο από την Αξιωματική Αντιπολίτευση, όσο και από τους κοινωνικούς φορείς.
Σήμερα, μπορούμε να κάνουμε το πρώτο βήμα. Προτείνουμε τη δημιουργία «Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης των Γενεών», με σκοπό τη δημιουργία αποθεματικών για τη χρηματοδότηση κλάδων σύνταξης των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, από το 2019 και μετά. Πόροι του Εθνικού αυτού Ταμείου είναι: το 10% των συνολικών ετήσιων εσόδων από τις αποκρατικοποιήσεις Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών· το 1/25, δηλαδή το 4%, των ετήσιων εσόδων από το ΦΠΑ και το 10% των ποσών που εισπράττουν φορείς κοινωνικής ασφάλισης από κοινωνικούς πόρους.
Κι αυτό το διευκρινίζω και το τονίζω: Το 10% αφορά στους κοινωνικούς πόρους, και όχι στα αποθεματικά των Ταμείων· είναι ελάχιστη συνεισφορά στους αδύναμους του Συστήματος και στη νέα γενιά· είναι στοιχειώδης έκφραση κοινωνικής αλληλεγγύης.
Βασική καινοτομία της μεταρρύθμισης που προωθούμε είναι η θέσπιση πρωτοποριακών μέτρων για την προστασία της μητρότητας. Στόχος είναι να στηρίζεται η εργαζόμενη μητέρα, τον καιρό που πραγματικά έχει μεγαλύτερη ανάγκη, τον καιρό που τα παιδιά της είναι μικρά.
Επίσης, θεσπίζονται διατάξεις που παρέχουν κίνητρα για την εθελούσια παραμονή στην εργασία έως και τρία χρόνια πέραν του χρόνου συνταξιοδότησης, αλλά και αντικίνητρα στην πρόωρη συνταξιοδότηση. Άμεση προτεραιότητα δίνεται στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση. Στόχος είναι να εξασφαλιστεί, στο μέγιστο βαθμό, η καλύτερη εξυπηρέτηση ασφαλισμένων και συνταξιούχων, ο περιορισμός της γραφειοκρατίας, ο έλεγχος των δαπανών. Στόχος είναι να αντιμετωπιστούν, με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, τα αντικοινωνικά φαινόμενα της εισφοροδιαφυγής, της εισφοροαποφυγής και της αδήλωτης εργασίας. Για τον ίδιο σκοπό, καθιερώνεται η ηλεκτρονική διασταύρωση στοιχείων και δημιουργούνται μεικτά κλιμάκια ελέγχου.
Καταλήγοντας, θέλω να διευκρινίσω ότι απομένει προς ρύθμιση το ζήτημα των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, που εξακολουθεί να εξετάζεται από την αρμόδια Επιτροπή. Δεν καταργείται, βέβαια, ο θεσμός! Όμως, δεν μπορεί να παραμένουν στο καθεστώς αυτό επαγγέλματα που τα έχει βγάλει από τις ιδιαιτερότητες του παρελθόντος η ίδια η πραγματικότητα.
Τονίζω, μία ακόμη φορά, ότι οι υποχρεώσεις της Πολιτείας παραμένουν ισχυρές και παραμένουν στο ακέραιο. Υπογραμμίζω ότι η μεταρρύθμιση που προτείνουμε δημιουργεί τις βάσεις για τα επόμενα στέρεα βήματα κοινωνικής αλληλεγγύης· δημιουργεί τις βάσεις για το σχεδιασμό και την καθιέρωση Κατώτατης Εθνικής Σύνταξης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κινούμαστε με συνέπεια στους άξονες που αναπτύξαμε, τόσο προεκλογικά όσο και στις Προγραμματικές Δηλώσεις της Κυβέρνησης. Οι αποφάσεις που καλούμαστε να πάρουμε ξεπερνούν τα όρια μιας κυβερνητικής θητείας. Στόχος του σχεδίου νόμου που καταρτίζουμε είναι να δρομολογηθούν –άμεσα- οι απόλυτα αναγκαίες και επείγουσες αλλαγές. Χρέος όλων είναι να μην αφήσουμε το συντηρητισμό των λίγων να γίνει ανάχωμα στο συμφέρον των πολλών. Επιλογή μας είναι να χτίσουμε σταδιακά, ήπια, υπεύθυνα ένα Σύστημα που να γίνεται ολοένα και πιο δίκαιο· ένα Σύστημα που δεν θα κινδυνεύει να καταρρεύσει· ένα Σύστημα που δεν θα επιβάλει σε κάποιους άλλους, στο κοντινό μέλλον, ούτε να περικόψουν παροχές για τους πολλούς ούτε να αφαιρέσουν υπηρεσίες από τη νέα γενιά. Αυτή είναι η πολιτική της ευθύνης μπροστά στα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα. Αυτή είναι η προοδευτική πολιτική αντίληψη. Αυτή είναι η στρατηγική μας. Και η στρατηγική αυτή, η στρατηγική των μεταρρυθμίσεων, δεν ανακόπτεται, δεν αναστέλλεται, δεν σταματά!
Ποτέ άλλοτε τα δεδομένα δεν άλλαζαν με τέτοια ταχύτητα. Ποτέ άλλοτε οι αλλαγές δεν επηρέαζαν τόσο άμεσα την καθημερινή ζωή όλων. Ποτέ άλλοτε η αποτελεσματικότητα της πολιτικής δεν κρινόταν, σε τόσο μεγάλο βαθμό, από τη δυνατότητά της να απαντά άμεσα στις ανάγκες των καιρών, να τολμά αλλαγές που υπαγορεύονται από τα νέα δεδομένα, να τολμά μεταρρυθμίσεις που κάνουν καλύτερη τη ζωή των πολιτών.
Οι σύγχρονες αντιλήψεις δεν μπορεί να ταυτίζονται με την αδράνεια, τη στασιμότητα, τη συντήρηση. Οι σύγχρονες ηγεσίες δεν μπορεί παρά να ασκούν πολιτικές που απαντούν στις προκλήσεις και δίνουν λύσεις στα προβλήματα, πολιτικές που αναδεικνύουν το πάγιο αίτημα για κοινωνική αλληλεγγύη και το κάνουν πραγματικότητα.
Με αυτά τα δεδομένα, η δέσμευσή μας για πολιτικές ευθύνης απέναντι σε όλους τους Έλληνες αποκτά νέα δυναμική. Η πρόκληση είναι μπροστά μας, και η πρόκληση είναι τώρα!
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας είναι πολλά, είναι περίπλοκα, είναι βαθιά ριζωμένα. Ένα από τα πιο κρίσιμα, ένα ζήτημα στο οποίο δοκιμάζεται η αίσθηση ευθύνης όλων των πολιτικών δυνάμεων, είναι το Ασφαλιστικό.
Οι αδυναμίες του προκαλούν αίσθημα αδικίας και ανασφάλειας στους πολλούς. Οι αβεβαιότητες που παράγει τροφοδοτούν την ανησυχία της νέας γενιάς για το δικό της μέλλον. Οι χρόνιες παθογένειες, τα συσσωρευμένα προβλήματα, οι διαρκώς αυξανόμενες κοινωνικές ανάγκες επιφυλάσσουν σοβαρούς κινδύνους αδιεξόδου.
Το αδιέξοδο αυτό οφείλουμε να το προλάβουμε, οφείλουμε να το αποτρέψουμε. Οφείλουμε να τολμήσουμε τις αλλαγές, τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούν οι καιροί, να τολμήσουμε λύσεις που παραμερίζουν τις αδικίες και εγγυώνται ασφάλεια για το μέλλον, ασφάλεια για όλους!
Όλοι γνωρίζουμε σε ποια κατάσταση είχε οδηγήσει το Ασφαλιστικό μας Σύστημα η αδράνεια, η στασιμότητα, ο λαϊκισμός, ο φόβος μπροστά στην ανάγκη αλλαγών. Στις αρχές του ’90 είχαμε φτάσει στο σημείο να αποτελεί «είδηση» η εξεύρεση πόρων για την καταβολή των συντάξεων. Ξέρουμε όλοι –και το ξέρουμε καλά- ότι το Ασφαλιστικό Σύστημα δεν κατέρρευσε, γιατί κάποιοι τόλμησαν να αναλάβουν την ευθύνη των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων. Μπόρεσε -και μπορεί- να λειτουργεί χάρη στις τολμηρές μεταρρυθμίσεις της περιόδου ’90 -’92.
Ξέρουμε, επίσης, ότι οι αλλαγές που επιχειρήθηκαν στη συνέχεια, δεν κάλυψαν και δεν καλύπτουν τις ανάγκες του μέλλοντος. Αποτέλεσμα είναι να φτάνει και πάλι το Ασφαλιστικό μας Σύστημα στα όριά του.
Πολλά από τα αίτια των προβλημάτων του είναι βαθιά ριζωμένα. Πολλά οφείλονται στο γεγονός ότι αναπτύχθηκε απρογραμμάτιστα, αποσπασματικά, πελατειακά. Από τη δεκαετία του ’30, φτάσαμε στο σημείο να λειτουργούν σήμερα 155 Φορείς και Κλάδοι Ασφάλισης. Καθένας απ’ αυτούς απέκτησε τις δικές του ιδιαιτερότητες ως προς τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, το τρόπο υπολογισμού της σύνταξης, το φύλο, τα όρια ηλικίας, το χρόνο ασφάλισης, την κατάσταση υγείας, την οικογενειακή κατάσταση. Πολλαπλασιάζοντας όλες αυτές τις ιδιαιτερότητες με το συνολικό αριθμό των Ταμείων, αντιλαμβάνεται ο καθένας το αποτέλεσμα: μια χαοτική πολυδιάσπαση, που έχει ως αποτέλεσμα να μην είναι σαφές ούτε καν τι ισχύει για κάθε φορέα.
Τα συμπτώματα είναι έντονα και εμφανή. Υπάρχουν –και δεν μπορεί να το αρνείται κανένας- μεγάλα δομικά και λειτουργικά προβλήματα: απουσία ασφαλιστικής ενότητας, χαώδης γραφειοκρατία, πολυδιάσπαση Υπηρεσιών, αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων, δαιδαλώδης και αντιφατική νομοθεσία.
Όλα αυτά παρήγαγαν και διαιωνίζουν ανεπάρκεια στις μεθόδους οικονομικής διαχείρισης, αδιαφάνεια και χαμηλές αποδόσεις στη διαχείριση της περιουσίας, αναποτελεσματικό καθεστώς ελέγχων, έλλειψη μηχανοργάνωσης, σπατάλη -κυρίως στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη- εκτεταμένη εισφοροδιαφυγή.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, υπάρχουν συμπολίτες μας που κάνουν την ίδια δουλειά, αλλά κάποιοι είναι ενταγμένοι στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα και κάποιοι δεν είναι. Υπάρχουν συμπολίτες μας που συνταξιοδοτούνται για περισσότερα χρόνια απ’ όσα δούλεψαν, και άλλοι που δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν μια ελάχιστη σύνταξη. Υπάρχουν συμπολίτες μας με σύνταξη μεγαλύτερη από το μισθό που είχαν, και άλλοι με ιδιαίτερα μικρές συνταξιοδοτικές απολαβές.
Υπάρχουν περιοχές όπου οι αναπηρικές συντάξεις φτάνουν το 25% του συνόλου. Ένας στους τέσσερις συνταξιούχους εμφανίζεται ως ανάπηρος! Με μια φράση: Υπάρχουν στρεβλώσεις ως προς τα όρια ηλικίας, αλλά και ανισότητα στις παροχές. Υπάρχουν αδικίες σε βάρος των πολλών και αδύναμων.
Στο μεταξύ, οι οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις της εποχής μας δημιουργούν νέα δεδομένα, νέες και συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες. Επαγγέλματα που κυριαρχούσαν στο παρελθόν περιθωριοποιούνται ή εξαφανίζονται, ενώ πολλά άλλα καταλαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ζωή.
Κίνδυνοι που καιροφυλακτούσαν στους εργασιακούς χώρους υποχωρούν, ενώ άλλοι –πολλοί άλλοι- εισβάλλουν στη σύγχρονη πραγματικότητα. Επιστημονικά επιτεύγματα αυξάνουν τις υποχρεώσεις των Ασφαλιστικών Ταμείων σ’ ό,τι αφορά την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Οι αντοχές του Ασφαλιστικού Συστήματος περιορίζονται σοβαρά από τις αρνητικές δημογραφικές εξελίξεις, την υπογεννητικότητα και τη γήρανση του πληθυσμού, την ανεργία και την αδήλωτη εργασία, τη ραγδαία επιδείνωση στη σχέση ισορροπίας ανάμεσα στους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους.
Όλοι ξέρουμε ότι σε ένα υγιές αναδιανεμητικό σύστημα η σχέση εργαζομένων-συνταξιούχων είναι 4 προς 1. Σήμερα, η σχέση αυτή στη χώρα μας είναι 1,75 προς 1, αντιστοιχούν δηλαδή λιγότεροι από δύο εργαζόμενοι σε κάθε συνταξιούχο.
Αποτέλεσμα όλων αυτών -πέραν των αδικιών και των στρεβλώσεων που απ’ αυτές επιγραμματικά ανέφερα κάποιες- είναι η ραγδαία αύξηση των δαπανών του Συστήματος. Σημειώνω ότι, συνολικά, ο Κρατικός Προϋπολογισμός επιχορήγησε πέρυσι τους ασφαλιστικούς οργανισμούς με 14,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Ήταν το μεγαλύτερο ποσό που δόθηκε ποτέ. Εφέτος δίνονται 22% περισσότερα: σχεδόν 18 δισεκατομμύρια ευρώ, 17,9 δισεκατομμύρια ευρώ για την ακρίβεια.
Όλα τα στοιχεία συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι οι δαπάνες για συντάξεις, από το 12,6% του ΑΕΠ, που είναι σήμερα, θα φτάσουν στα επόμενα σαράντα χρόνια κοντά στο 25% του ΑΕΠ.
Για να καλυφθεί, όμως, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ένα τέτοιο ποσοστό, θα χρειάζονταν όλοι οι πόροι που διατίθενται για την Παιδεία, την Υγεία, τον Πολιτισμό και άλλες δραστηριότητες. Και αυτό θα σήμαινε την πλήρη κατάρρευση του Κοινωνικού Κράτους.
Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν είναι τόσο μακρινό. Είναι μπροστά μας! Η πίεση στο Ασφαλιστικό Σύστημα αυξάνεται χρόνο με το χρόνο, και η πίεση αυτή θα είναι αφόρητη τα επόμενα πέντε έως δέκα χρόνια. Δεν υπάρχουν, λοιπόν, περιθώρια ολιγωρίας. Οφείλουμε να κινηθούμε έγκαιρα, να κινηθούμε άμεσα, με πλήρη συναίσθηση κοινωνικής ευθύνης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τα γηρασμένα ασφαλιστικά συστήματα δεν είναι, βέβαια, ελληνική αποκλειστικότητα. Οι αδυναμίες του χτες, σε συνδυασμό με τα νέα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα, θέλουν τα ασφαλιστικά συστήματα, σ’ ολόκληρη την Ευρώπη, ν’ αλλάζουν και να εκσυγχρονίζονται.
Οι εταίροι μας έχουν ήδη περάσει από το στάδιο αυτό. Μπροστά στον κίνδυνο να καταρρεύσουν τα Συστήματα της Κοινωνικής Ασφάλισής τους, μπροστά στον κίνδυνο μελλοντικής στρέβλωσης της αλληλεγγύης των γενεών, κατέληξαν στην απόφαση μεγάλων αλλαγών.
Σε κάποιες περιπτώσεις, αντιμετώπισαν έντονη αντίδραση. Σε πολύ περισσότερες, έχτισαν γέφυρες πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης. Προχώρησαν σε στοχευμένες μεταρρυθμίσεις και πέτυχαν σημαντικά αποτελέσματα. Μπόρεσαν, έτσι, να αποτρέψουν τον κίνδυνο μιας επερχόμενης κοινωνικής απορρύθμισης.
Μπόρεσαν να δώσουν νέα πνοή στην έννοια του Κοινωνικού Κράτους. Μπόρεσαν να φέρουν το κράτος πιο κοντά στις σύγχρονες, στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ρωτώ, και μάλιστα ρωτώ ευθέως: Μπορεί η Ελλάδα να αποτελεί εξαίρεση από τον κανόνα που θέλει τα Ασφαλιστικά Συστήματα να αλλάζουν και να εκσυγχρονίζονται; Μπορεί να προσφέρει ασφάλεια στους πολίτες η πεισματώδης συντήρηση; Μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια μπροστά στον κίνδυνο να ακυρωθεί η αλληλεγγύη των γενεών; Μπορούμε να αρνούμαστε αναγκαίες, επιτακτικά επιβεβλημένες μεταρρυθμίσεις;
Η απάντηση είναι «όχι». Για την Κυβέρνηση, δεν υπήρξε και δεν υπάρχει κανένα τέτοιο δίλημμα. Δεν μπορεί οι ρυθμίσεις, οι δομές και οι λειτουργίες του περασμένου αιώνα να καλύπτουν τις ανάγκες του μέλλοντος. Δεν μπορεί το Ασφαλιστικό Σύστημα να παραμένει καθηλωμένο, αιχμάλωτο σε χρόνιες παθογένειες, αδύναμο στις προκλήσεις του αύριο. Δεν μπορεί να προσποιούμαστε άγνοια μπροστά στον κίνδυνο αδιεξόδου που, πρωτίστως –και θέλω να το τονίσω αυτό-, απειλεί τους αδύναμους. Δεν θέλουμε και δεν πρόκειται να συμβάλουμε σε μια τόσο μεγάλη κοινωνική αδικία.
Έγκαιρα, ξεκάθαρα, υπεύθυνα -αρκετά πριν από τις εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου- καταθέσαμε στους πολίτες τούς άξονες των θέσεων και των στόχων μας. Δεσμευθήκαμε να προχωρήσουμε σε ευρύτατο πολιτικό και κοινωνικό διάλογο. Δεσμευθήκαμε να κινηθούμε, επιδιώκοντας τη συνεννόηση με όλες τις πολιτικές δυνάμεις και όλους τους κοινωνικούς εταίρους, μακριά από δόγματα και αγκυλώσεις, μακριά από αντιλήψεις πελατειακής αντιμετώπισης των κοινωνικών ομάδων. Δεσμευθήκαμε να συμπεριλάβουμε στο διάλογο κάθε υπεύθυνη πρόταση, κάθε γόνιμη σκέψη, κάθε ιδέα, απ’ όπου κι αν προέρχεται.
Το είπαμε και το κάναμε! Αναπτύξαμε διάλογο, τόσο στη Βουλή -στις Διαρκείς Επιτροπές Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων- όσο και με τους κοινωνικούς εταίρους. Συνεχίζουμε σήμερα στην ίδια γραμμή· αυτός είναι ο στόχος της σημερινής συζήτησης.
Επιδιώκουμε τη διαμόρφωση της μέγιστης κοινής συνισταμένης. Επιδιώκουμε μια εθνική στρατηγική, πάνω από κόμματα και παρατάξεις· στρατηγική που να οδηγεί ολόκληρη την κοινωνία σ’ ένα καλύτερο αύριο· στρατηγική για ήπιες, δίκαιες, καλά μελετημένες μεταρρυθμίσεις.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, οι μεταρρυθμίσεις είναι διαδικασία εξελικτική και προοδευτική, που δίνει λύσεις σε χρόνια προβλήματα, δημιουργεί τις βάσεις για νέα βήματα βελτιώσεων και παράγει, με τις πιο ήπιες δυνατές προσαρμογές, το μέγιστο όφελος για τους πολλούς.
Η μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού Συστήματος είναι ο μόνος τρόπος να αναχαιτιστεί η αναπόφευκτη κρίση και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά του· είναι ο μόνος τρόπος να μη φορτώσουμε στο αύριο τις αδικίες του χτες· είναι ο μόνος τρόπος να μην αναγκαστούν στο μέλλον κάποιες άλλες κυβερνήσεις να περικόψουν συντάξεις και να αφαιρέσουν υπηρεσίες Υγείας από τα παιδιά μας.
Ξέρουμε πολύ καλά –και είμαι βέβαιος ότι το ξέρουμε όλες και όλοι- ότι οι λύσεις δεν είναι ούτε απλές ούτε εύκολες. Η αναμόρφωση του Ασφαλιστικού Συστήματος είναι εγχείρημα σύνθετο και απαιτητικό. Η δυσκολία της είναι αδιαμφισβήτητη· το ίδιο, όμως, και η αναγκαιότητά της, που επιβεβαιώνεται άλλωστε στο παράδειγμα πολλών ανεπτυγμένων κρατών.
Χρέος μας είναι να μην αδρανήσουμε, χρέος μας είναι να μην αργοπορήσουμε. Το Ασφαλιστικό είναι μείζον κοινωνικό, είναι εθνικό ζήτημα.
Στόχος μας είναι να χτίσουμε όλοι μαζί ένα Σύστημα ορθολογικό, σύγχρονο, δίκαιο:
Σύστημα που να χαρακτηρίζεται από τις πάγιες αρχές της κοινωνικής ασφάλισης, που να διατηρεί σε στέρεες βάσεις το δημόσιο, καθολικό, υποχρεωτικό και αναδιανεμητικό χαρακτήρα του· σύστημα μακράς πνοής, που να εμπνέει σιγουριά και ασφάλεια για όλους, να διασφαλίζει σε βάθος χρόνου την αλληλεγγύη ανάμεσα στις γενεές· Σύστημα κοινωνικά δίκαιο, που να δίνει έμφαση στην ομοιόμορφη κάλυψη όλων όσοι συνεισφέρουν στον ίδιο βαθμό, αλλά και να παρέχει τη μεγαλύτερη δυνατή στήριξη στους οικονομικά ασθενέστερους.
Προχωρούμε λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς πρακτικές, την εμπειρία από το παρελθόν, τους προγενέστερους νόμους, τη νομολογία των Δικαστηρίων. Οι προτάσεις μας εδράζονται σε τέσσερις βασικές αρχές-παραδοχές:
Πρώτον, το Σύστημα αναδιαρθρώνεται στους τρεις βασικούς πυλώνες του: την Κύρια Ασφάλιση, την Επικουρική Ασφάλιση και την Επαγγελματική Ασφάλιση, τα Επαγγελματικά Ταμεία. Συμπληρωματικά λειτουργεί και η ελεύθερη χρηματοδότηση, δηλαδή η Ιδιωτική Ασφάλιση.
Δεύτερον, σε κάθε περίπτωση το Κράτος εγγυάται την καταβολή παροχών και συντάξεων σε όλους τους ασφαλισμένους και όλους τους συνταξιούχους.
Τρίτον, ο χαρακτήρας του Ασφαλιστικού μας Συστήματος (δημόσιος- αναδιανεμητικός-υποχρεωτικός) δεν μεταβάλλεται.
Και τέταρτον, οι θεμελιώδεις παράμετροι του Συστήματος δεν μεταβάλλονται. Τα γενικά όρια ηλικίας δεν αυξάνονται. Το ύψος των εισφορών δεν αυξάνεται. Το ύψος των συντάξεων δεν μειώνεται. «Ώριμα» συνταξιοδοτικά δικαιώματα δεν θίγονται, σε καμία περίπτωση. Οι περισσότερες μεταβολές ξεκινούν μετά από μακρές μεταβατικές περιόδους, για να ολοκληρωθούν σταδιακά και σε βάθος χρόνου.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, επιτακτική ανάγκη και βασική προτεραιότητά μας είναι η υπεύθυνη αντιμετώπιση του πολυκερματισμού του Ασφαλιστικού μας Συστήματος. Είναι προφανές φαντάζομαι σε όλους-ότι 155 Ταμεία, που εποπτεύονται από πέντε διαφορετικά υπουργεία, συνιστούν οξύτατο δομικό, διαρθρωτικό, λειτουργικό πρόβλημα. Σε χώρες όπου υπάρχει μόνο ένας ασφαλιστικός φορέας, κάθε συνοικία έχει το δικό της υποκατάστημα υπηρεσιών για την εξυπηρέτηση ασφαλισμένων και συνταξιούχων. Εάν υπάρχουν 155 φορείς, αυτό είναι προφανώς αδύνατο! «Δεκάδες ασφαλιστικοί φορείς σ’ έναν τόπο» δεν σημαίνει τίποτε άλλο, παρά μόνο μια προβληματική κληρονομιά του παρελθόντος, που δεν αντέχει στις προκλήσεις του μέλλοντος· δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά μόνο σπατάλη για τα Ταμεία και ταλαιπωρία για τους πολίτες· δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά μόνο συντήρηση των αδικιών σε βάρος των πιο αδύναμων.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η κύρια παρέμβαση που προωθούμε αφορά στην αντιμετώπιση της πολυδιάσπασης του Συστήματος. Προχωρούμε στην οργάνωση λίγων, ευέλικτων και αξιόπιστων φορέων. Διασφαλίζουμε, έτσι, μια αναγκαία και απαραίτητη προϋπόθεση για τη βελτίωση του Συστήματος, τόσο σε ποσοτικό όσο και σε ποιοτικό επίπεδο. Απόφασή μας είναι ο δραστικός περιορισμός φορέων και κλάδων. Και η απόφαση αυτή σημαίνει, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, μόνο οφέλη.
Σημαίνει, πρώτ’ απ’ όλα, λιγότερες και αποτελεσματικότερες διοικήσεις. Σημαίνει ενοποίηση της πολύπλοκης και, πολλές φορές, αντιφατικής νομοθεσίας. Σημαίνει εφαρμογή ενιαίων κανόνων διοίκησης και λειτουργίας. Σημαίνει ουσιαστικότερη εποπτεία και έλεγχο από την κεντρική διοίκηση. Προπάντων, σημαίνει περιορισμό της σπατάλης, μείωση των ανεξέλεγκτων δαπανών στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, μείωση της εισφοροδιαφυγής, με τη θέσπιση ενιαίων ελεγκτικών μηχανισμών, μείωση διοικητικών δαπανών, μέσα από τον περιορισμό των συλλογικών οργάνων τους, τον περιορισμό των γραφείων διοίκησης.
Σημαίνει ακόμα καλύτερη διαχείριση των οικονομικών τους, αποδοτικότερη και διαφανή αξιοποίηση της περιουσίας τους, ενιαίους μηχανισμούς προληπτικού και κατασταλτικού ελέγχου, μηχανογραφημένο διπλογραφικό σύστημα, διεθνή λογιστικά πρότυπα, σύγχρονα και συμβατά μεταξύ τους πληροφοριακά συστήματα.
Με μία φράση, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η ενοποίηση σημαίνει αφενός τεράστια εξοικονόμηση πόρων και, αφετέρου, καλύτερη και ταχύτερη εξυπηρέτηση ασφαλισμένων, συνταξιούχων και εργοδοτών στην ασφάλιση, στη συνταξιοδότηση, στην περίθαλψη.
Καταρτίσαμε, για το σκοπό αυτό, ένα ορθολογικό πλαίσιο ομαδοποιήσεων, που αναπτύσσεται σε δύο άξονες: Αφενός δημιουργούνται νέοι ασφαλιστικοί φορείς, με ενοποιήσεις «συγγενών» Ταμείων, και αφετέρου εντάσσονται φορείς και κλάδοι σε ήδη υφιστάμενους ασφαλιστικούς οργανισμούς.
Κινηθήκαμε στην κατεύθυνση αυτή με ευρύτατο διάλογο. Κινηθήκαμε στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων, αρχών, προϋποθέσεων, στόχων.
Συνοψίζω: Πρώτον, συγκροτείται ενιαία διοίκηση για κάθε νέο ασφαλιστικό οργανισμό, με συμμετοχή εκπροσώπων των εντασσόμενων επαγγελματικών κλάδων.
Δεύτερον, δημιουργούνται ενιαίες διευθύνσεις, ενιαίοι και ισχυρότεροι ελεγκτικοί μηχανισμοί.
Τρίτον, τηρούνται ειδικοί διακριτοί λογαριασμοί για κάθε εντασσόμενο Ταμείο, έτσι ώστε να μην αναμειγνύεται η περιουσία «πλουσίων» και «πτωχών», ελλειμματικών δηλαδή ή πλεονασματικών οργανισμών. Όλοι οι εντασσόμενοι φορείς και κλάδοι διατηρούν την οικονομική και λογιστική τους αυτοτέλεια.
Τέταρτον, δεν θίγεται ούτε η υπηρεσιακή σχέση ούτε η μισθολογική κατάσταση ούτε η εξέλιξη του προσωπικού που υπηρετεί στους ασφαλιστικούς οργανισμούς.
Και πέμπτον, δεν μεταβάλλονται οι όροι, οι προϋποθέσεις, το ύψος και το είδος των παροχών των φορέων και των κλάδων που ενοποιούνται.
Με βάση τις συγκεκριμένες αυτές αρχές, οι 133 φορείς και κλάδοι, που εποπτεύονται από το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, περιορίζονται δραστικά· ομαδοποιούνται σε έναν περιορισμένο αριθμό φορέων στην Κύρια Ασφάλιση, έναν περιορισμένο αριθμό φορέων στην Επικουρική Ασφάλιση, έναν περιορισμένο αριθμό φορέων στην Πρόνοια και την Υγεία.
Επιμένουμε σε ουσιαστική λύση απέναντι στο σημερινό κατακερματισμό του Συστήματος, σε λύση ορθολογική και στέρεη, που αντιμετωπίζει αδικίες, σε λύση προοπτικής και ευθύνης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, όλοι σ’ αυτή την Αίθουσα, αλλά και όλοι οι επαγγελματικοί και κοινωνικοί φορείς, μιλούμε για κοινωνική αλληλεγγύη, κοινωνική δικαιοσύνη, κοινωνική συνοχή. Ο στόχος είναι κοινός. Δεν μπορεί, όμως, να καταγγέλλουμε το Κράτος για τις αδυναμίες που το χαρακτηρίζουν, και όταν έρχεται η ώρα των αποφάσεων, να ξεχνιούνται τα πάντα. Οφείλουμε να συμπράττουμε για το Κράτος που θέλουμε· οφείλουμε να χτίζουμε στέρεες γέφυρες για τη δικαιότερη κατανομή των κοινωνικών πόρων· οφείλουμε να διασφαλίζουμε την αλληλεγγύη των γενεών.
Γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους, σε αρκετά κράτη έχει δημιουργηθεί ένα Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών. Η ιδέα υιοθετείται τόσο από την Αξιωματική Αντιπολίτευση, όσο και από τους κοινωνικούς φορείς.
Σήμερα, μπορούμε να κάνουμε το πρώτο βήμα. Προτείνουμε τη δημιουργία «Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης των Γενεών», με σκοπό τη δημιουργία αποθεματικών για τη χρηματοδότηση κλάδων σύνταξης των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, από το 2019 και μετά. Πόροι του Εθνικού αυτού Ταμείου είναι: το 10% των συνολικών ετήσιων εσόδων από τις αποκρατικοποιήσεις Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών· το 1/25, δηλαδή το 4%, των ετήσιων εσόδων από το ΦΠΑ και το 10% των ποσών που εισπράττουν φορείς κοινωνικής ασφάλισης από κοινωνικούς πόρους.
Κι αυτό το διευκρινίζω και το τονίζω: Το 10% αφορά στους κοινωνικούς πόρους, και όχι στα αποθεματικά των Ταμείων· είναι ελάχιστη συνεισφορά στους αδύναμους του Συστήματος και στη νέα γενιά· είναι στοιχειώδης έκφραση κοινωνικής αλληλεγγύης.
Βασική καινοτομία της μεταρρύθμισης που προωθούμε είναι η θέσπιση πρωτοποριακών μέτρων για την προστασία της μητρότητας. Στόχος είναι να στηρίζεται η εργαζόμενη μητέρα, τον καιρό που πραγματικά έχει μεγαλύτερη ανάγκη, τον καιρό που τα παιδιά της είναι μικρά.
Επίσης, θεσπίζονται διατάξεις που παρέχουν κίνητρα για την εθελούσια παραμονή στην εργασία έως και τρία χρόνια πέραν του χρόνου συνταξιοδότησης, αλλά και αντικίνητρα στην πρόωρη συνταξιοδότηση. Άμεση προτεραιότητα δίνεται στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση. Στόχος είναι να εξασφαλιστεί, στο μέγιστο βαθμό, η καλύτερη εξυπηρέτηση ασφαλισμένων και συνταξιούχων, ο περιορισμός της γραφειοκρατίας, ο έλεγχος των δαπανών. Στόχος είναι να αντιμετωπιστούν, με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, τα αντικοινωνικά φαινόμενα της εισφοροδιαφυγής, της εισφοροαποφυγής και της αδήλωτης εργασίας. Για τον ίδιο σκοπό, καθιερώνεται η ηλεκτρονική διασταύρωση στοιχείων και δημιουργούνται μεικτά κλιμάκια ελέγχου.
Καταλήγοντας, θέλω να διευκρινίσω ότι απομένει προς ρύθμιση το ζήτημα των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, που εξακολουθεί να εξετάζεται από την αρμόδια Επιτροπή. Δεν καταργείται, βέβαια, ο θεσμός! Όμως, δεν μπορεί να παραμένουν στο καθεστώς αυτό επαγγέλματα που τα έχει βγάλει από τις ιδιαιτερότητες του παρελθόντος η ίδια η πραγματικότητα.
Τονίζω, μία ακόμη φορά, ότι οι υποχρεώσεις της Πολιτείας παραμένουν ισχυρές και παραμένουν στο ακέραιο. Υπογραμμίζω ότι η μεταρρύθμιση που προτείνουμε δημιουργεί τις βάσεις για τα επόμενα στέρεα βήματα κοινωνικής αλληλεγγύης· δημιουργεί τις βάσεις για το σχεδιασμό και την καθιέρωση Κατώτατης Εθνικής Σύνταξης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κινούμαστε με συνέπεια στους άξονες που αναπτύξαμε, τόσο προεκλογικά όσο και στις Προγραμματικές Δηλώσεις της Κυβέρνησης. Οι αποφάσεις που καλούμαστε να πάρουμε ξεπερνούν τα όρια μιας κυβερνητικής θητείας. Στόχος του σχεδίου νόμου που καταρτίζουμε είναι να δρομολογηθούν –άμεσα- οι απόλυτα αναγκαίες και επείγουσες αλλαγές. Χρέος όλων είναι να μην αφήσουμε το συντηρητισμό των λίγων να γίνει ανάχωμα στο συμφέρον των πολλών. Επιλογή μας είναι να χτίσουμε σταδιακά, ήπια, υπεύθυνα ένα Σύστημα που να γίνεται ολοένα και πιο δίκαιο· ένα Σύστημα που δεν θα κινδυνεύει να καταρρεύσει· ένα Σύστημα που δεν θα επιβάλει σε κάποιους άλλους, στο κοντινό μέλλον, ούτε να περικόψουν παροχές για τους πολλούς ούτε να αφαιρέσουν υπηρεσίες από τη νέα γενιά. Αυτή είναι η πολιτική της ευθύνης μπροστά στα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα. Αυτή είναι η προοδευτική πολιτική αντίληψη. Αυτή είναι η στρατηγική μας. Και η στρατηγική αυτή, η στρατηγική των μεταρρυθμίσεων, δεν ανακόπτεται, δεν αναστέλλεται, δεν σταματά!
Αυτή είναι η δέσμευση που αναλάβαμε στις 16 Σεπτεμβρίου, και τη δέσμευση αυτή, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, δεν τη διαπραγματεύομαι. Τη μεταρρυθμιστική στρατηγική δεν τη διαπραγματεύομαι. Δεν πρόκειται να συμβιβαστώ με την αντιδραστικότητα λίγων βολεμένων.
Δεν πρόκειται να δεχθώ να θυσιαστεί το συμφέρον των πολλών σε κομματικές ή συντεχνιακές σκοπιμότητες. Δεν πρόκειται να παραβλέψουμε τους κινδύνους που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι νέοι και οι νέες μας σε μερικά χρόνια από σήμερα, αν δεν λάβουμε άμεσα μέτρα.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η σκόπιμη υποτίμηση υπαρκτών προβλημάτων είναι συμπεριφορά υποκρισίας. Η αδράνεια είναι φυγόπονη επιλογή ανευθυνότητας. Η αντίδραση σε αναγκαίες μεταρρυθμίσεις είναι επιλογή κοινωνικής αδιαφορίας. Συμμέτοχοι σ’ όλα αυτά δεν πρόκειται να γίνουμε! Και να το ξεκαθαρίσω:
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η σκόπιμη υποτίμηση υπαρκτών προβλημάτων είναι συμπεριφορά υποκρισίας. Η αδράνεια είναι φυγόπονη επιλογή ανευθυνότητας. Η αντίδραση σε αναγκαίες μεταρρυθμίσεις είναι επιλογή κοινωνικής αδιαφορίας. Συμμέτοχοι σ’ όλα αυτά δεν πρόκειται να γίνουμε! Και να το ξεκαθαρίσω:
Κανένα εφήμερο πολιτικό κόστος δεν μπορεί να υπερκεράσει το κόστος που θα πληρώσει η κοινωνία μας, εάν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα οι αδυναμίες του Ασφαλιστικού Συστήματος. Είμαι αποφασισμένος να συνεχίσω -όποιο κόστος κι αν χρειαστεί- το δρόμο που εγγυάται ασφάλεια και σιγουριά για τους πολλούς· το δρόμο που οδηγεί σε μια συνεκτικότερη και δικαιότερη κοινωνία· το δρόμο που δικαιούνται οι νέες και οι νέοι της πατρίδας μας· το δρόμο που συμφωνήσαμε με τους πολίτες.
Η μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού Συστήματος είναι κοινό, επιτακτικό χρέος. Είναι ανάγκη που προκύπτει τόσο από την προβληματική και άδικη πραγματικότητα που άφησε το χτες, όσο και από τις προβλέψεις για τις δημογραφικές προκλήσεις του μέλλοντος.
Οφείλουμε, λοιπόν, να τολμήσουμε! Οφείλουμε να συμφωνήσουμε, να δρομολογήσουμε και να πραγματοποιήσουμε, με τον πιο ήπιο και δίκαιο τρόπο, τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται για το συμφέρον των πολλών· μεταρρυθμίσεις που προσαρμόζουν το Ασφαλιστικό Σύστημα στις σύγχρονες ανάγκες· μεταρρυθμίσεις που εγγυώνται περισσότερη συνοχή, περισσότερη αλληλεγγύη στην κοινωνία· μεταρρυθμίσεις που προσφέρουν μακρόπνοη προοπτική ασφάλειας σ’ όλες τις κοινωνικές ομάδες, σε όλες τις ηλικιακές κατηγορίες, σε όλες τις Ελληνίδες και σ’ όλους τους Έλληνες. Αυτό είναι σήμερα το ζητούμενο.
Και το ζητούμενο αυτό είναι απαίτηση εκατομμυρίων πολιτών που ζητούν σιγουριά και ασφάλεια. Είναι απαίτηση εκατομμυρίων πολιτών που ζητούν περισσότερη δικαιοσύνη. Είναι απαίτηση που καθιστά την Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση απαραίτητη, επιτακτικά αναγκαία, κοινωνικά επιβεβλημένη· καθιστά την Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση υποχρέωση όλων των πολιτικών δυνάμεων και όλων των κοινωνικών φορέων, υποχρέωση στους πολλούς, υποχρέωση στους οικονομικά ασθενέστερους, υποχρέωση στις νέες και τους νέους μας, σε τελική ανάλυση, υποχρέωση στην πατρίδα μας.
Οφείλουμε, λοιπόν, να τολμήσουμε! Οφείλουμε να συμφωνήσουμε, να δρομολογήσουμε και να πραγματοποιήσουμε, με τον πιο ήπιο και δίκαιο τρόπο, τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται για το συμφέρον των πολλών· μεταρρυθμίσεις που προσαρμόζουν το Ασφαλιστικό Σύστημα στις σύγχρονες ανάγκες· μεταρρυθμίσεις που εγγυώνται περισσότερη συνοχή, περισσότερη αλληλεγγύη στην κοινωνία· μεταρρυθμίσεις που προσφέρουν μακρόπνοη προοπτική ασφάλειας σ’ όλες τις κοινωνικές ομάδες, σε όλες τις ηλικιακές κατηγορίες, σε όλες τις Ελληνίδες και σ’ όλους τους Έλληνες. Αυτό είναι σήμερα το ζητούμενο.
Και το ζητούμενο αυτό είναι απαίτηση εκατομμυρίων πολιτών που ζητούν σιγουριά και ασφάλεια. Είναι απαίτηση εκατομμυρίων πολιτών που ζητούν περισσότερη δικαιοσύνη. Είναι απαίτηση που καθιστά την Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση απαραίτητη, επιτακτικά αναγκαία, κοινωνικά επιβεβλημένη· καθιστά την Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση υποχρέωση όλων των πολιτικών δυνάμεων και όλων των κοινωνικών φορέων, υποχρέωση στους πολλούς, υποχρέωση στους οικονομικά ασθενέστερους, υποχρέωση στις νέες και τους νέους μας, σε τελική ανάλυση, υποχρέωση στην πατρίδα μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου